Na warszawskiej Pradze, przy ulicy Stalowej 37, historia wychodzi na jaw w dosłownym znaczeniu. Na elewacji kamienicy odsłonięto oryginalne, przedwojenne szyldy i napisy reklamowe, które teraz zabezpiecza Maria Halie, studentka Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. To kolejny dowód na bogactwo dziedzictwa tej części miasta – od starych torów tramwajowych po zakłady usługowe z barwami Legii Warszawa.
Projekt narodził się na ASP
Pomysł wyszedł z Pracowni NOVUM Ochrony i Konserwacji Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej. Maria, która od początku studiów marzyła o pracy z malarstwem ściennym, początkowo planowała zajmować się polichromiami kościelnymi lub muralami. To jednak dr Anna Kowalik zasugerowała jej temat szyldów – unikatowego świadectwa życia codziennego w dzielnicy.
– Projekt to nie tylko praca naukowa, ale również sposób na poprawę estetyki okolicy i wzmocnienie lokalnej tożsamości – mówi studentka.
Odsłanianie szyldów krok po kroku
Napisy pojawiły się na elewacji kilka lat temu podczas prac budowlanych, lecz nie było funduszy na ich zabezpieczenie. Teraz Maria metodą mikromechaniczną usuwa kolejne warstwy tynku. To żmudna praca, ale każdy fragment odsłoniętego szyldu to „kawałek układanki” pozwalający lepiej poznać historię Pragi.
Na murach pojawiają się słowa:
- „golenie”
- „strzyżenie”
- „mleczarnia”
Są one świadectwem codziennego życia sprzed dekad i przypominają o lokalnych zakładach usługowych. Zimą studentka planuje kwerendy archiwalne, by odnaleźć informacje o dawnych właścicielach, a na wiosnę przystąpi do retuszu i zabezpieczenia odsłoniętych napisów, aby przetrwały kolejne dziesięciolecia.
Wsparcie instytucji i mieszkańców
Projekt wymagał szeregu zgód – od Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami Praga-Północ po Stołecznego Konserwatora Zabytków. Prace możliwe są dzięki wsparciu OmenaArt Foundation oraz Konsorcjum Filantropijnego.
Mieszkańcy reagują entuzjastycznie – zatrzymują się, pytają o postępy i dzielą wspomnieniami. Maria, mieszkająca na Pradze od czterech lat, podkreśla, że praca ta jest jej formą wdzięczności dla lokalnej społeczności.
Przewodnik po dawnych reklamach
Historia odsłoniętych szyldów została opisana w przewodniku wydanym przez stowarzyszenie Dla Pragi. Publikacja przybliża dzieje lokalnego handlu, usług oraz historii dawnego bazaru Pachulskich, pozwalając lepiej zrozumieć dzielnicę i jej przeszłość.
