22 lipca, z okazji Święta Odbudowy Warszawy, młodzi artyści z grupy V FILAR zaprezentowali utwór muzyczny, który łączy powojenną historię stolicy z emocjami współczesnych twórców. Współpraca z Laboratorium Miasta Muzeum Warszawy zaowocowała powstaniem poruszającej kompozycji – „Od zera” – która sięga do wspomnień ludzi wracających do miasta w ruinach.
Trzy listy i jeden cel – pamięć o odbudowie
Piosenka to nie tylko utwór muzyczny, ale także artystyczna opowieść. Jej trzon stanowią trzy symboliczne listy – skierowane do matek – pisane przez młodych mężczyzn wracających do Warszawy tuż po wojnie. Opisują oni swoje zderzenie z rzeczywistością – zburzoną stolicą, niepewnością losu bliskich, ale też nadzieją na odbudowę i wspólnotę.
Pierwsze wersy utworu: „Mamo, poszedłem dziś na ulicę, gruzy wzywają…” od razu wprowadzają słuchacza w atmosferę pełną emocji, tęsknoty i determinacji.
Inspiracje z przeszłości
Proces twórczy poprzedziły spotkania z kuratorami Muzeum Warszawy, przegląd archiwalnych zdjęć, dokumentów, fragmentów filmów i zapisów dźwięków z lat powojennych. Raperzy sięgnęli m.in. po historie orkiestr grających wśród gruzów, po relacje o listach zostawianych przez ludzi na drzwiach zburzonych domów, by dać znak, że ktoś tu jeszcze kiedyś wróci.
Jeden z członków zespołu, Jaxa, przyznał w wywiadzie, że inspiracją były opowieści o pozostawionych wiadomościach, które nierzadko nigdy nie dotarły do adresatów. – „To bardzo romantyczne i przejmujące, że taki list czeka – może na zawsze. Ale sam fakt jego istnienia daje nadzieję” – mówił przed koncertem.
Głos pokolenia, które pamięta
Każdy z raperów w projekcie przyniósł własną interpretację historii. Jeden skupił się na emocjach zawartych w listach, inny odtworzył obrazy z archiwalnych filmów, a jeszcze inny zanurzył się w dźwiękach ówczesnych ulic. W utworze pojawia się również fragment „Popiołu i diamentu” Andrzeja Wajdy – symbol pokolenia odbudowującego kraj z ruin, rozdartego między przeszłością a przyszłością.
Tekst utworu stworzyli Jaxa, Kazio i Udar. Projekt koordynował Józef „Yozo” Ossoliński, a konsultacji merytorycznej udzieliła Julia Kern z Muzeum Warszawy.
Premierowe wykonanie na Rynku Nowego Miasta
Utwór „Od zera” miał swoją premierę na żywo podczas piątkowego koncertu na Rynku Nowego Miasta, który był częścią obchodów Święta Odbudowy Warszawy. Przed zespołem V FILAR wystąpili znakomici muzycy: Jakub Józef Orliński i Michał Biel.
Święto zgromadziło ponad 30 instytucji ze Starego Miasta działających pod szyldem Grupa Starówka. Wspólnie zorganizowały one ponad 100 wydarzeń: koncerty, improwizacje (m.in. Jana Emila Młynarskiego z Klancykiem), potańcówki jazzowe, silent disco, spacery, gry miejskie i zwiedzanie artystycznych pracowni.
