Po latach zapomnienia, jedno z najbardziej tajemniczych miejsc stolicy doczeka się gruntownej konserwacji. Elizeum – podziemny salon wzniesiony w drugiej połowie XVIII wieku dla księcia Kazimierza Poniatowskiego – zostało przekazane w ręce wykonawcy, który przeprowadzi prace zabezpieczające i restauratorskie. To początek procesu, który ma przywrócić temu niezwykłemu miejscu dawny blask.
Delikatne osuszanie jako pierwszy krok
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Urząd m.st. Warszawy, renowacja Elizeum rozpocznie się od niezwykle ostrożnego osuszania wnętrza. Proces ten będzie przeprowadzany etapami, aby uniknąć niebezpieczeństwa związanego z nadmiernym wysuszeniem cegieł, co mogłoby doprowadzić do ich osypania.
Na początku specjaliści przystąpią do udrażniania istniejących kanałów wentylacyjnych. Następnie zainstalowane zostaną elektryczne wentylatory, które wtłoczą suche powietrze do wnętrza groty. Przez najbliższe sześć miesięcy stopień osuszenia będzie uważnie monitorowany, a cały proces – prowadzony pod ścisłą kontrolą konserwatorów.
Wieloetapowy plan ratunkowy
Za realizację prac odpowiada Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta we współpracy ze Stołecznym Konserwatorem Zabytków. Wykonaniem zajmie się firma Renewal Art, natomiast koncepcję opracowała pracownia FestGrupa. Całe przedsięwzięcie jest wspierane finansowo w ramach „Rządowego Programu Odbudowy Zabytków”. Planowane zakończenie inwestycji przewidziano na połowę 2028 roku, a jej koszt oszacowano na 4,9 mln zł.
Przyroda w harmonii z historią – co dalej z nietoperzami?
Jednym z ciekawszych aspektów Elizeum są nietoperze – przedstawiciele gatunku nocek Natterera, które od wielu lat zimują w tym miejscu. W styczniu 2025 roku naliczono tam 23 osobniki. Z uwagi na zbliżające się prace, konieczne będzie przeniesienie ich do nowego siedliska. W tym celu zostanie przygotowane specjalne zimowisko – prefabrykowana betonowa komora, która zostanie wkomponowana w pobliską skarpę. Dzięki temu ochrona przyrody zostanie pogodzona z troską o dziedzictwo kulturowe.
Oczyszczanie murów i rekonstrukcja izolacji
Po zakończeniu etapu osuszania ruszy druga faza prac konserwatorskich. Przewiduje ona usunięcie warstwy ziemi, która z biegiem lat pokryła budowlę. Następnie przystąpiono do czyszczenia i odgrzybiania murów. Zostaną one także wzmocnione, a spoiny między cegłami – uzupełnione. Zwieńczeniem tych działań będzie rekonstrukcja historycznej izolacji z gliny, dzięki której Elizeum będzie mogło przetrwać kolejne dekady.
Elizeum – architektoniczny skarb z czasów oświecenia
Historia Elizeum sięga lat 1776–1779, kiedy to Szymon Bogumił Zug – znany architekt epoki oświecenia – zaprojektował je jako podziemne miejsce spotkań dla Kazimierza Poniatowskiego, brata ostatniego króla Polski. Obiekt został ulokowany w parku Na Książęcym, który dziś stanowi część parku Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. Jako grota parkowa pełniło funkcję reprezentacyjną i towarzyską. Nazwa Elizeum nawiązuje do mitologicznych Pól Elizejskich – miejsca wiecznego spokoju i szczęścia.
Dziedzictwo, które znów będzie żywe
Planowana konserwacja Elizeum to nie tylko zabezpieczenie unikalnej architektury, ale również przywrócenie temu miejscu należnej rangi. Dzięki zaangażowaniu władz Warszawy i specjalistów, podziemny salon zyska szansę na nowe życie – z szacunkiem do historii, natury i kultury.
