Kolejny etap prac w miejscu zbrodni
W dniach 14–25 lipca 2025 roku w pobliżu miejscowości Palmiry, na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego, przeprowadzono trzeci etap poszukiwań ofiar niemieckich egzekucji z czasów II wojny światowej. Prace zrealizował zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej (IPN). Podczas działań natrafiono na szczątki ludzkie, które nie zostały wydobyte w trakcie wcześniejszych ekshumacji, a także na osobiste przedmioty należące do ofiar.
Szczątki pominięte podczas wcześniejszych prac
Jak informuje IPN, impuls do wznowienia poszukiwań stanowiły historyczne dokumenty i archiwalne fotografie lotnicze z 1947 roku, które wskazywały, że wcześniejsze działania nie objęły wszystkich mogił. Szczegółowa analiza materiałów źródłowych pozwoliła precyzyjnie wyznaczyć lokalizacje poekshumacyjnych jam grobowych.
Podczas lipcowych prac przebadano dwie znane jamy grobowe oraz odnaleziono pojedynczy grób, którego położenie wcześniej nie było zidentyfikowane. Ekipa odkryła zarówno luźno rozmieszczone szczątki, jak i fragmenty szkieletów w anatomicznym układzie, co może wskazywać na fakt, że wcześniejsze ekshumacje przeoczyły te miejsca – prawdopodobnie z powodu trudnych warunków terenowych i stanu rozkładu ciał.
Świadectwa codziennego życia ofiar
Oprócz szczątków, pracownicy IPN natknęli się również na osobiste rzeczy zamordowanych, które przetrwały w ziemi przez dziesięciolecia. Wśród nich znajdowały się m.in.:
- grzebienie,
- okulary,
- szczoteczki do zębów,
- portmonetki,
- skórzane elementy garderoby i torebki,
- obuwie,
- fragmenty ubrań,
- a także obrączki i monety.
Znalezione przedmioty mają wartość nie tylko historyczną, ale również emocjonalną – jako ciche świadectwa życia i brutalnie przerwanej codzienności ofiar.
Co dalej z odkrytymi szczątkami?
Wszystkie wydobyte kości zostaną przekazane do szczegółowej analizy antropologicznej, która może pomóc w identyfikacji ofiar. Artefakty osobiste zostaną zabezpieczone, zakonserwowane i poddane dokładnej analizie, co może rzucić nowe światło na losy osób zamordowanych przez niemieckich okupantów.
Współpraca wielu instytucji
Prace zostały przeprowadzone przy ścisłej współpracy z Dyrekcją Kampinoskiego Parku Narodowego oraz przy wsparciu żołnierzy 2. Mazowieckiego Pułku Saperów z Nowego Dworu Mazowieckiego. Zaangażowanie wielu podmiotów pozwoliło na przeprowadzenie badań zgodnie z zasadami ochrony przyrody, a jednocześnie z należytą starannością w kwestiach archeologicznych i etycznych.
Palmiry – miejsce pamięci, które wciąż odkrywa swoją historię
Palmiry pozostają jednym z najbardziej symbolicznych miejsc martyrologii Polaków podczas II wojny światowej. To tu, w latach 1939–1941, niemieckie oddziały przeprowadzały masowe egzekucje polskiej inteligencji i działaczy społecznych. Dzisiejsze odkrycia potwierdzają, że historia tego miejsca nadal skrywa niewyjaśnione rozdziały, które dzięki badaniom IPN stopniowo wychodzą na światło dzienne.
Każde odnalezione szczątki to krok w stronę prawdy i przywracania pamięci o ludziach, którzy zginęli, często bezimiennie, za wolność i niezależność Polski.
